Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Επισκόπου Φαναρίου κ. Αγαθαγγέλου Σταυρός καί Ἐκκλησία

 Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι τό ἀξιώτερο σημεῖο καί σύμβολο τῆς πίστεώς μας. Ὅλα τά ἄξια μυστήρια τελειώνονται μέ τήν ἐπίκληση τοῦ Ἀγ. Πνεύματος καί τήν σφραγίδα τοῦ Σταυροῦ.


Ὅλες οἱ ἱερατικές εὐλογίες εἶναι σταυρικές. Οἱ Ἱ. Ναοί, τά ἱερά σκεύη καί τά ἄμφια ἁγιάζονται μέ τόν Τίμιο Σταυρό. Δέν νοεῖται λειτουργικήπράξη ἤ σύναξη τῶν πιστῶν χωρίς τήν σφραγίδα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

Ὁ Σταυρός εἶναι καί ὁ πιστότερος σύντροφος κάθε ὀρθοδόξου, ἀπό τή στιγμή πού θά γεννηθοῦμε μέχρι τό θάνατό μας. Καί ὁ τάφος τοῦ Χριστιανοῦ μέ τό σταυρό εὐλογεῖται.


Γι' αὐτό δέν νοεῖται χωρίς τό σταυρό Ἐκκλησία τοῦ σταυρωθέντος Χριστοῦ. Γι' αὐτό οἱ αἱρετικοί εἴτε δέν ἐκδηλώνουν τήν ὀφειλόμεν στόν Τίμιο σταυρό εὐλάβεια, ὅπως οἱ Προτεστάντες, εἴτε τόν ἀρνοῦνται τελείως καί τόν ὑβρίζουν ὅπως οἱ Ἰεχωβᾶδες.

Γράφει τό γεροντικό: " Ὁ Ἰωάννης, ἄνθρωπος ἅγιος καί μέ ἐξουσία κατά πνευμάτων ἀκαθάρτων, ρώτησε δαίμονες καί τούς εἶπε: Ποιά πράγματα φοβᾶστε ἀπό τούς Χριστιανούς; καί αὐτοί ἀπάντησαν. Ἔχετε τρία μεγάλα πράγματα· ἐκεῖνο πού φορᾶτε στό λαιμό σας, ἐκεῖνο πού λούζεστε στήν Ἐκκλησία κι ἐκεῖνο πού τρῶτε στή Θ. Λειτουργία. Ἄν φυλάξατε καλά ἐκεῖνο πού μεταλαμβάνετε, κανένας ἀπό ἐμᾶς δέν θά μποροῦσε νά βλάψει χριστιανό ".


Ἡ Χάρη καί ἡ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὀφείλεται ὄχι στό σχῆμα του, ὅτι δηλαδή εἶναι σταυρός, ἀλλά στό ὅτι εἶναι ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ, τό ὄργανο διά τοῦ ὁποίου ὁ Χριστός ἔσωσε τόν κόσμο. Εἶναι τό θυσιαστήριο στό ὁποῖο προσέφερε τόν ἑαυτό του θυσία γιά ὅλο τόν κόσμο, ὡς θύτης καί ὡς θῦμα. Ὅλη ἡ πτωχεία, ἡ κένωσις, ἡ ἐξουθένωσις, ἡ ταλαιπωρία, ἡ ὀδύνη, ὁ θάνατος, πού ἔλαβε γιά μᾶς κορυφώνονται στό Σταυρό. Στόν Σταυρό ἔζησε τόν βαθύτερο πόνο, και τόν μεγαλύτερο ἐξευτελισμό γιά μᾶς. Ἔγινε ὑπέρ ἡμῶν κατάρα γιά να ἐλευθερώσει ἐμᾶς ἀπό τήν κατάρα τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ νόμου. Ὅλο τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ, ὅλη ἡ φιλανθρωπία του συνοψίζονται στό Σταυρό του. Καί ὅταν ὁ Πέτρος συμβούλευσε τόν Χριστό νά ἀποφύγει τόν σταυρικό θάνατο, ὁ Κύριος τόν ἐπετίμησε αὐστηρά: "Ὕπαγε ὀπίσω μου σατανᾶ, ὅτι οὐ φρονεῖς τά τοῦ Θεοῦ ἀλλά τά τῶν ἀνθρώπων".


Προτυπώσεις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ


Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ, ὡς ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἐνεργοῦσε προτυπωτικά καί πρίν τή Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ. Στούς πρό Χριστοῦ δίκαιους ἀνθρώπους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀποκαλύπτονταν τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀναφερόμενος σ' αὐτό τό θέμα, λέγει γιά τόν Ἀβραάμ: "Ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καί ἐκ τῆς συγγενείας σου, καί δεῦρο εἰς γῆν ἥν ἄν σοι δείξω"(Γεν. 12,1). Τό γοῦν μυστήριον τοῦ Σταυροῦ ἐν ἑαυτῇ φέρει αὕτη ἡ φωνή· τοῦτο γάρ ἐστιν ἄντικρυς ὁ Παῦλος ὁ καυχώμενος έν τῷ Σταυρῷ λέγει ὅτι· "ἐμοί ὁ κόσμος ἐσταύρωται" (Γαλ. 6,14). Κατά γάρ τόν φυγόντα τήν πατρίδα ἤ τόν κόσμον ἀμεταστρεπτί, ἡ κατά σάρκα πατρίς καί ὁ κόσμος ἐνεκρώθη καί κατήργηται· καί τοῦτο ἐστιν ὁ Σταυρός... ὁ δέ Ἰσαάκ αὐτός ἦν τοῦ ἐν αὐτῷ προσηλωθέντος τύπος, ὑπήκοος ὡς καί ὁ Χριστός μέχρι θανάτου τῷ πατρί γενόμενος...".


Ἐξάλλου, ὅπως εἶναι γνωστό, κατά τή θαυμαστή διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θάλασσας ὁ Μωϋσῆς ἐγχάραξε πάνω στά ὕδατα τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ὅπως ἐπίσης καί τό χάλκινο φίδι πάνω στό ξύλο-τύπος τοῦ ἐπί σταυροῦ ὑψωθέντος Χριστοῦ- ἔφερνε τή θεραπεία στούς δηλητηριασμένους καί μέ πίστη ἀτενίζοντάς το Ἑβραίους.


Ἀλλά βέβαια ὁ Θεός εὐδόκησε νά φανερώσει τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ κατά τόν πλέον ἐμφανῆ τρόπον, ἀφοῦ ὁ ἴδιος δέχθηκε νά ἀνυψωθεῖ πάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ, γιά νά ἀπαοκαλύψει ἔτσι τό βαθύτατο νόημα τοῦ Σταυροῦ


Τό σταυρικό πολίτευμα τῶν Χριστιανῶν


Ὁ Κύριος διδάσκει τούς μαθητές Του νά πορεύωνται σταυρικά, νά ἔχουν στή ζωή τους σταυρώσιμη διάθεση καί ἀναστάσιμο ἦθος.


Ἀλλά τί σημαίνει νά ἀκολουθῶ τόν Ἰησοῦ βαστάζοντας τό σταυρό μου, δηλαδή νά ζῶ σταυρικά.


α. Σταυρώνω τόν παλαιό ἄνθρωπο (τά πάθη μου). Ἀπαρνοῦμαι τόν παλαιό ἄνθρωπο καί ἀγωνίζομαι νά ξεριζώσω ἀπό μέσα μου τά ἁμαρτωλά καί ἐγωϊστικά πάθη, τόν ἐγωκεντρισμό, τή φιλαυτία. Μορφές τῆς φιλαυτίας εἶναι: ἡ ὀλιγοπιστία, ἡ ἀπιστία, ἡ ἀδιαφορία γιά τόν συνάνθρωπο καί τό χειρότερο ἡ ἐκμετάλλευσή του ἡ φιληδονία καί ἡ σαρκολατρεία· ἡ ἀπληστία καί ἡ φιλαργυρία· ἡ μνησικακία καί ἡ συκοφαντία καί κάθε ἐνέργεια, μέ τήν ὁποία πληγώνουμε καί στενοχωροῦμε τούς συνανθρώπους μας ἡ φιλοδοξία καί ματαιοδοξία.


β. Ὑπομένω τίς ἀκούσιες δοκιμασίες τῆς ζωῆς καρτερικά καί εὐχαριστιακά.


Οἱ ὀδυνηρές καί ἀνίατες ἀσθένειες, ὁ θάνατος προσφιλῶν μας προσώπων, ἡ ἀδικία, ἡ ἀχαριστία καί ἡ περιφρόνηση, ἡ πτωχεία καί ἄλλες δοκιμασίες ἀποτελοῦν εὐκαιρίες πού, ἄν τίς χρησιμοποιήσουμε σωστά, μᾶς συσταυρώνουν καί συνεγείρουν μέ τόν Χριστό.


Ἄν ἀγανακτήσουμε καί περάσουμε τά ὅρια ζημιωνόμαστε πνευματικά. Ἄν τίς δεχθοῦμε παθητικά, γιατί δέν μποροῦμε νά κάνουμε διαφορετικά, πάλι δέν ὠφελούμεθα. Ἄν ὅμως τίς δεχθοῦμε ὡς ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ καί ὡς εὐκαιρίες γιά τήν πνευματική μας τελείωση μᾶς ἀνεβάζει στό ὕψος τῶν ἁγίων μαρτύρων.


Ἕνας γέροντας εἶπε χαρακτηριστικά τό ἑξῆς: "Ἕνα δόξα σοι ὁ Θεός, τήν ὥρα πού πονᾶμε ἔχει μεγαλύτερη ἀξία ἀπό χίλια Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ" ὅταν δέν πονᾶμε.


γ. Ἀναλαμβάνω ἑκούσιους πόνους, στερήσεις, ἀγῶνες γιά τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό:


-Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς ἐδίδαξε ὅτι στενή ἡ πύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός τοῦ Εὐαγγελίου.


-Μέ τή νηστεία, τήν ἀγρυπνία, τήν εὐλογημένη ὀρθόδοξη ἄσκηση πολιτεύεται ὁ Χριστιανός. Γιά νά ζῆ ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, γιά νά μή χρησιμοποιῆ τόν κόσμο καταναλωτικά, ἀλλά εὐχαριστιακά.


Σταυρός καί Ἀνάσταση


Στήν Ἐκκλησία μας, ὅπου ἀσκούμεθα σταυρικά, λαμβάνουμε τήν πεῖρα τῆς Ἀναστάσεως. Ὅλα στήν Ἐκκλησία μας εἶναι ἀναστάστιμα γιατί εἶναι σταυρικά. Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι Ἐκκλησία τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως. Χωρίς σταυρό δέν ὑπάρχει Ἀνάστασις, ἀλλά οὔτε καί σταυρός ὑπάρχει πού νάμήν ἀκολουθεῖται ἀπό Ἀνάσταση.


Ζοῦμε σ' ἕναν κόσμο, στόν ὁποῖο κυριαρχεῖ τό ἀντισταυρικό πνεῦμα. Ἕναν κόσμο πού φίλαυτα ἔχει ὡς ἰδανικά του τήν εὐημερία, τήν καλοζωΐα, τήν ἄνεση, πού τοποθετεῖ τήν ἐλευθερία ὄχι στή θυσία καί τήν ἀγάπη, ἀλλά στόν ἐγωϊσμό.


Ὁ σταυρός μᾶς τρομάζει. Καί αὐτό εἶναι φυσικό. Γιατί μᾶς διέλυσε ἡ ἄνεση.


Αὐτός ὁ κόσμος πού ἀπορρίπτει σήμερα τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὑποχρεωμένος νά ἀντιμετωπίση ὀδυνηρόταταες καί μάλιστα φοβερές μάστιγες πού εἶναι καί συνέπειες τῆς ἀντισταυρικῆς του πορείας :Τό AIDS, τά ναρκωτικά , τήν φοβερή οἰκολογική καταστροφή, τήν ἀπελπισία. Καί ἡ λύση δέν εὑρίσκεται ἐκεῖ πού τήν τοποθετεῖ, δηλαδή στό νά ληφθοῦν ὡρισμένα προφυλακτικά μέτρα. Χρήσιμα εἶναι αὐτά, ἀλλά ἀνεπαρκῆ. Ἡ βαθύτερη λύση εἶναι μία: ἡ μετάνοια. Αὐτή πού ἔσωσε τή Νινευΐ τή μεγάλη πόλη ἀπό τήν καταστροφή. Εἶναι ἡ ἐπιλογή τοῦ σταυρικοῦ τρόπου ζωῆς ὡς τοῦ μόνου ἀληθινοῦ τρόπου ζωῆς.


Ὁ διάβολος προσπαθεῖ νά μᾶς φοβίσει ὅτι ἄν διαλέξουμε τή σταυρική ζώη δέν θά προοδεύσουμε, δέν θά ἐπικρατήσουμε (παροιμία: μέ τόν σταυρό στό χέρι), θά γίνουμε θύματα τῶν ἄλλων.


Ἔτσι ἀπό ὀλιγοπιστία παραγνωρίζουμε τήν Χάρη, τή δύναμη καί τήν προσπάθεια τοῦ Θεοῦ.


Ἔχουμε ἀκόμη νά ἀντιμετωπίσουμε πειρασμούς ἀπό ἀνθρώπους τοῦ περιβάλλοντός μας πού μᾶς ἐπαναλαμβάνουν ὅ,τι οἱ σταυρωταί τοῦ Χριστοῦ στόν Ἐσταυρωμένο Κύριο: "Ἐάν εἶσαι γυιός τοῦ Θεοῦ, κατέβα ἀπό τόνΣταυρό ".


Οἱ Ἑβραῖοι ἤθελαν τόν Ἰησοῦ Χριστό Μεσσία, ἀλλά χωρίς σταυρό. Καί σήμερα οἱ ἄνθρωποι θέλουν νά φτιάξουν ἕναν ἐπίγειο πράδεισο χωρίς σταυρό


Ἄς ζητήσουμε ἀπό τή Χάρη τοῦ Σταυρωθέντος καί Ἀναστάντος Κυρίου νά μήν ἀρνηθοῦμε τό σταυρό Του, τό σταυρό μας, τήν ἀγάπη, τή θυσία, τήν ταπείνωση, τήν ὑπομονή, τήν ἄσκηση. Ἰδιαίτερα τίς στιγμές πού ὁ ἐγωϊσμός τείνει νά μᾶς κυριαρχήσει ἄς ἀτενίζουμε τόν σταυρωμένο, ὅπως οἱ δηλητηριασμένοι στήν ἔρημο Ἰσραηλιτες τό χάλκινο φίδι.


Καί ἐάν ἀπό ἀνθρώπινη ἀδυναμία καί ἀμέλεια πέφτουμε καί ἐνεργοῦμε ἀντισταυρικά, ἄς μετανοοῦμε καί διά τῆς μετανοίας ἄς ἐπανερχόμαστε στήν σταυρική ζωή: Ἄς ζητοῦμε γι' αὐτό καί τήν βοήθεια τῆς Παναγίας μας.


Ὁ χορός τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι χορός ἐσταυρωμένων καί ἀναστημένων, συνεσταυρωμένων καί συναναστημένων μέ τόν Χριστό. Αὐτός ὁ χορός εἶναι τό αἰώνιο Πάσχα.


Πῶς καί γιατί πρέπει νά γίνεται τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ


Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός στήν 5η Διδαχή του μᾶς λέγει πῶς καί γιατί πρέπει νά γίνεται τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.


"Ἀκούσατε, Χριστιανοί μου. Τό ἅγιο Εὐαγγέλιο μᾶς λέγει: Ἡ Ἁγία Τριάς δοξάζεται στόν οὐρανό ἀπό τούς Ἁγίους Ἀγγέλους πιό πολύ καί πιό καλά ἀπό ὅ,τι ἐδῶ στή γῆ ἀπό ἐμᾶς. Τί πρέπει λοιπόν νά κάμης; Σμίγεις τά τρία δάκτυλα τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ σου, καί μή μπορώντας νά ἀναβῆς στόν οὐρανό νά ἑνωθῆς μέ τούς Ἀγγέλους νά προσκυνήσης καί νά δοξολογήσης τήν Ἁγία Τριάδα, βάνεις τό χέρι σου στό κεφάλι σου, πού εἶναι ἐπάνω καί στρογγυλό καί συμβολίζει τόν οὐρανό, καί λέγεις: καθώς σεῖς οἱ Ἄγγελοι δοξάζετετ τήν Ἁγία Τριάδα, ἔτσι καί ἐγώ ὁ ἀνάξιος δοῦλος της τήν Ἁγία Τριάδα προσκυνῶ. Καί καθώς αὐτά τά τρία δάκτυλα εἶναι τρία καί ξεχωριστά καί ἑνωμένα, ἔτσι καί ὁ Θεός, εἶναι καί τρία πρόσωπα καί ἕνας Θεός. Κατεβάζεις μετά τό χέρι στήν κοιλιά σου καί λέγεις: Σέ προσκυνῶ καί Σέ λατρεύω, Κύριέ μου, ὅτι κατεδέχθης καί ἐσαρκώθης στήν κοιλία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου γιά τήν σωτηρία μας· Τό βάνεις στόν δεξιό σου ὦμο καί λέγεις: Σέ παρακαλῶ, Χριστέ μου, νά μέ συγχωρήσης καί νά μέ βάλης στά δεξιά Σου μέ τούς δικαίους. Βάνοντάς το δέ στόν ἀριστερό ὦμο σου λέγεις: Σέ παρακαλῶ, Κύριε, μή μέ βάλης μέ τούς ἁμαρτωλούς ἀριστερά. Ἔπειτα κύπτοντας κάτω στή γῆ λέγεις: Σέ δοξάζω, Θεέ μου, Σέ προσκυνῶ καί Σέ λατρεύω, γιατί ὅπως μπῆκες Σύ στόν τάφο γιά μᾶς, ἔτσι θά μπῶ καί ἐγώ. Ἔπειτα σηκώνεσαι ἐντελῶς ὄρθιος, φανερώνοντας ἔτσι τήν Ἀνάσταση, καί λέγεις: Σέ δοξάζω, Κύριε καί Σωτήρα μου, Σέ προσκυνῶ καί Σέ λατρεύω. Γιατί ἀνεστήθης ἀπό τούς νεκρούς γιά νά μᾶς χαρίσεις τήν αἰώνια ζωή. Αὐτό σημαίνει ὁ Πανάγιος Σταυρός".


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ


Πρωτ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐμπειρίες λειτουργικῆς ζωῆς, Ἀθήνα 1999, ἐκδ. Ἀκρίτας, σελ. 76-77.


2 Κοσμᾶ Αἰτωλοῦ, Διδαχή 5η, σελ. 274-275, ἔκδ.. Ἰ.Μενούνου, Τῆνος, Ἀθήνα χ.χ.