Είναι οι εκείνες οι απρόσμενες καταστάσεις, που μας δημιουργούν την αίσθηση ότι τα πάντα καταρρέουν, μας προκαλούν την πικρή διαπίστωση ότι “πήραμε τη ζωή μας λάθος” , είναι οι στιγμές εκείνες, που καλούμαστε να πούμε το “μεγάλο ναι και το μεγάλο όχι” , προκαλούμαστε “ν` αλλάξουμε ζωή”... Είναι οι καταστάσεις, που συνηθίζουμε να τις ονομάζουμε συνοπτικά “κρίση”.
Θεωρούμε, όμως, τις κρίσεις, ατομικές ή συλλογικές, ως κάτι εξ ορισμού αρνητικό και γι` αυτό απευκταίο και τρομακτικό, που αφήνει πίσω του παντοειδείς απώλειες, ερείπια και συντρίμια...
Και αγνοούμε ότι κάθε κρίση δεν είναι κάτι το εξωκοσμικό και μαγικό, αλλ` είναι φαινόμενο κοινωνικό, με αιτίες κοινωνικές, που διαχέονται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας, οι εκάστοτε παθογένειες και ελλείψεις της οποίας την γέννησαν, την γαλούχησαν και την εξέθρεψαν, χωρίς την εξαφάνιση των οποίων κάθε προσπάθεια, όσο φιλότιμη να είναι, θα παραμένει ατελέσφορη και αναποτελεσματική.
Και θα παραμένει, όσο αδυνατούμε όχι να ανακαλύψουμε τις αιτίες αλλά να επανορθώσουμε τις αμαρτίες... Τις αμαρτίες με την πραγματική σημασία της λέξης, νοούμενες ως αποτυχίες. Αποτυχίες επιλογών, αποτυχίες πρακτικών, αποτυχίες ιδεολογιών, αποτυχίες τρόπου ζωής...
Υπό την έννοια αυτή, κάθε κρίση μπορεί να αποβεί ευεργετική, όπως ευεργετικές είναι για την φύση οι θύελλες και γενικά αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε θεομηνίες, οι οποίες, βεβαίως, δεν είναι αποτελεσμα θεϊκής «μήνιος» (οργής), αλλά αναγκαίοι ρυθμιστικοί παράγοντες της φυσικής και οικολογικής ισορροπίας.
Αλλά κάθε κρίση, όπως και κάθε θύελλα, συμπαρασύρει στο διάβα της τα πάντα, ή φαίνεται ότι τα συμπαρασύρει, με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε χαμένοι, από πρότυπα και νέες προτάσεις ζωής παντελώς στερημένοι.
Τρία χρόνια τώρα, οι Έλληνες χωρίς αποτέλεσμα τα ίδια πάντα συζητούμε, χωρίς ορατό αποτέλεσμα, καθώς όλοι, λίγο ως πολύ, γνωρίζουμε τις αιτίες που μας έφτασαν στο αδιέξοδο και την καταστροφή, λίγοι, όμως, επιλέγουν να κάνουν τη μεγάλη στη ζωή τους και την κοινωνία, κατ` επέκταση, αλλαγή.
Για να βγούμε από τη δυσκολη αυτή στιγμή, χρειάζεται οργάνωση, συνεργασία, αποτελεσματικότητα και κοινωνική συνοχή, επιβάλλεται η υπαγωγή του εγώ στο εμείς, προϋποτίθεται η κοινωνική ευθύνη και η του ατομικού συμφέροντος στο κοινό συμφέρον υποταγή.
Λέξεις, έννοιες και πρακτικές όχι ουτοπικά ανεδαφικές, αλλά πλήρως δοκιμασμένες και ρεαλιστικές, που αιώνες τώρα υλοποιούνται στα πλαίσια του Ορθόδοξου κοινοβιακού μοναχισμού, ο οποίος μας προτείνει μια εναλλακτική πρόταση ζωής, γνήσια κοινωνικής, αυτάρκους και αποτελεσματικής.
Τα διάσπαρτα ανά την Ελλάδα μοναστήρια μας, με προεξάρχοντα τα πολυαιώνια Αγιορείτικα μοναστικά ενδιαιτήματα, μας καλούν να μεταφέρουμε στις πόλεις το μοναστικό πρότυπο και βίωμα ζωής.
Και πρώτα-πρώτα, μας προτείνουν ένα τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, στέρεα δομημένης και ιεραρχικά συγκροτημένης, στην οποία, χωρίς να αναιρείται η προσωπική αυτονομία θα γίνεται σεβαστή η ιεραρχία και δεν θα τα ισοπεδώνει όλα η επικρατήσασα τα τελευταία χρόνια “ισότητα” και ισομοιρία.
Μια “ισότητα”, που εξαφανισε κάθε είδος σεβασμού, που εξίσωσε, για παράδειγμα, τους δασκάλους με τους μαθητές, τους υφισταμένους με τους προϊσταμένους, τους “οπλίτες” με τους “αξιωματικούς”....
Στη μοναστική κοινότητα, αντίθετα, κυριαρχεί η τόσο παρεξηγημένη λέξη “υπακοή”, όχι με την έννοια της δουλοπρεπούς υποταγής, αλλά με την έννοια του σεβασμού στον ιεραρχικά ανώτερο, της εκούσιας του εγωισμού και της φιλαυτίας αποταγής.
Φυσικό επακόλουθο του σεβασμού προς την ιεραρχία είναι η αποτελεσματικότητα, μέσα από τον καταμερισμο αρμοδιοτήτων-διακονημάτων- και την αλληλοπεριχώρηση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, όπου ο καθένας επιτελεί το έργο, που του έχει ανατεθεί, όσο υπεύθυνα μπορεί.
Ανθρώπινα πάθη, ελλείψεις και αδυναμίες καλύπτονται από την αμοιβαία αγάπη και ανοχή και ξεπερνιούνται μέσα από την προσωπική τους άσκηση και προσευχή.
Ο αγώνας των μοναχών εστιάζεται στην υπέρβαση του εγώ, την άρνηση της φιλαυτίας και του εγωκεντρισμού, που μας εμποδίζουν να μονοιάσουμε και να συνεργασθούμε για τον κοινό σκοπό, τη σωτηρία της Πατρίδας μας.
Γι` αυτό και οι προσπάθειές μας για έξοδο από την κρίση “μ` αυτές των συφοριασμένων Τρώων είναι... Kομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες. Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά....”
Κι` αυτό το κάτι είναι ο εγωισμός, που μας εμποδίζει να συνεργαστούμε και να συναγωνιστούμε, που μας θέλει να είμαστε όλοι αυτεξούσιοι, αυτόνομοι και αρχηγοί.
Αλλ` όπως δεν μπορεί να υπάρξει Μονή χωρίς ιεραρχία και υπακοή, έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει και μια κοινωνία, στην οποία όλοι θέλουν να βρίσκονται στο τιμόνι και κανένας στο κουπί!
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄
(Εφημερίδα “ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ”, 23 Νοε 2013)