Ιεραποστολή! Μία λέξις ιερή και μαρτυρική, που ιστορικά ξεκινά από τους αγίους Αποστόλους και Χάριτι Θεού φθάνει μέχρι τις ημέρες μας.
Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα δημιούργησε ένα τεράστιο οικοδόμημα, του οποίου θεμέλιο είναι οι διαχρονικοί λόγοι του Κυρίου: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη΄ 19).
Σ’ αυτήν αφιέρωσαν την ζωή τους χιλιάδες άνθρωποι του Θεού, που με αυτοθυσία και φιλότιμο εργάσθηκαν σκληρά για να εκπληρώσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο την θεία αυτή εντολή.
Στο οικοδόμημα αυτό ένα μικρό λίθο έχει θέσει και η Ιερά Μονή μας, που επί 37 περίπου έτη έχει υπό την πνευματική της ευθύνη την Ιεραποστολή στο Κολουέζι του Κογκό.
Την Ιεραποστολή του Κολουέζι ουσιαστικά ξεκίνησε ο αδελφός της Ιεράς Μονής μας, μακαριστός ιερομόναχος Κοσμάς Γρηγοριάτης (κατά κόσμον Ιωάννης Ασλανίδης), γνωστός σε όλους ως παπα-Κοσμάς. Έχοντας μεγάλο ιεραποστολικό ζήλο, θείο φωτισμό και την ευλογία του σεβαστού Καθηγουμένου μας π. Γεωργίου, ξεκίνησε ένα μεγάλο ιεραποστολικό έργο και αφιερώθηκε ολόκληρος, ψυχή τε και σώματι, σ’ αυτό. Έκτισε εκκλησίες, σχολεία, αξιοποίησε κατά τρόπον άριστο τις καλλιεργήσιμες εδαφικές εκτάσεις δημιουργώντας φάρμες, ωργάνωσε το ιερατείο προωθώντας άξια πρόσωπα στην ιερωσύνη, συνέλαβε και υλοποίησε το σχέδιο τρόπου κατηχήσεως και γενικά εργάσθηκε υπεράνθρωπα για την ιεραποστολή. Σήμερα βλέπουμε και θαυμάζουμε το έργο του, την υπευθυνότητα και την λεπτότητα χειρισμού με την οποία εργάσθηκε, έτσι που ο τρόπος ενεργείας του να γίνεται ιεραποστολικός οδοδείκτης σε όσους προσέρχονται να υπηρετήσουν στο έργο της ιεραποστολής.
Αυτό το μεγάλο έργο όμως διεκόπη προς καιρόν με τον απροσδόκητο θάνατό του το 1989 σε τροχαίο ατύχημα.
Την συνέχισι του έργου του ανέλαβε πάλι με την ευλογία του σεβαστού Καθηγουμένου μας π. Γεωργίου ο ιερομόναχος π. Μελέτιος, τον οποίο, μετά από ευδόκιμο διακονία 18 ετών μεταξύ των Αφρικανών αδελφών, το έτος 2006 ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας κ. κ. Θεόδωρος Β’ χειροτόνησε Επίσκοπο όλης της επαρχίας Κατάγκα, που έχει έκτασι διπλάσια της Ελλάδος. Τον Θεοφιλέστατο κ. Μελέτιο πλαισιώνουν στο έργο του πατέρες της Ι. Μονής μας, που μεταβαίνουν εκεί περιοδικά προς ενίσχυσιν αυτού του επιπόνου αλλά και ευλογημένου έργου. Οικονομικά αλλά και από πολλές άλλες πλευρές συμπαρίσταται ο ευλογημένος ιεραποστολικός σύλλογος Θεσ/νίκης «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός».
Ακολουθώντας τα ίχνη του μακαριστού προκατόχου του εργάζεται και ο Θεοφιλέστατος με αυταπάρνησι, και Χάριτι Θεού αύξησε το έργο, ώστε απολογιστικά σήμερα η ιεραποστολή Κολουέζι να έχη 120 ενορίες με 60 ιερείς και 8 διακόνους, 65 εκπαιδευτήρια με 14500 μαθητάς και 350 διδασκάλους και καθηγητάς, 110 ιερούς ναούς, εκ των οποίων οι 40 είναι κτιστοί και οι 70 καλύβες, ένα μεγάλο ιατρικό κέντρο που λειτουργεί στο Κολουέζι, 2 μεγάλες φάρμες, όπου καλλιεργούνται αραβοσίτι και κηπευτικά και εκτρέφονται κατοικίδια ζώα για τις ανάγκες της ιεραποστολής, ένα γυναικείο ησυχαστήριο με 6 αυτόχθονες μοναχές, και 3 οικοτροφεία.
Ταυτόχρονα με το κτίσιμο ενός ιερού ναού κτίζεται δίπλα του και ένα σχολείο, ώστε οι μαθηταί να ευρίσκωνται καθημερινά γύρω από την εκκλησία, να παίζουν στον περίβολό της, να συμμετέχουν στις ακολουθίες της και γενικά αυτήν να έχουν ως κέντρο αναφοράς τους.
Ένα επιτελείο από 15 αφρικανούς πιστούς της Εκκλησίας μας, που αποτελείται από ιερείς, καθηγητές, διδασκάλους, μοναχές και φοιτητές, ασχολείται φιλότιμα με την λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού της ιεραποστολής στο Κολουέζι. Ο σταθμός έχει την επωνυμία «Η φωνή της Ορθοδοξίας». Μέσω αυτού γίνεται και με τα ερτζιανά κύματα η Ορθόδοξη κατήχησις και ενημέρωσις των ακροατών. Ο σταθμός καθημερινά μεταδίδει και όλες τις ιερές ακολουθίες δι’ απ’ ευθείας συνδέσεως με τον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου Κολουέζι.
Μία επιτροπή από 10 Χριστιανούς έχει την μέριμνα για την προσφερόμενη φιλανθρωπία στις φυλακές, τα νοσοκομεία, τους λεπρούς κ.λπ.
Ένα μόνιμο οικοδομικό συνεργείο από 40 τεχνίτες έχει κύριο έργο να κτίζη ιερούς ναούς, σχολεία, οικίες ιερέων και ό,τι άλλο χρειασθή. Μόλις τελειώση το ένα κτίσμα, εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, αμέσως αρχίζει το επόμενο.
Η λατρευτική ζωή
Παραθέτοντας τον συνοπτικό αυτό απολογισμό δεν αγνοούμε τον κίνδυνο που διατρέχει μία ιεραποστολή, όταν σ’ αυτήν υπάρχουν πολλές εξωστρεφείς δραστηριότητες. Δηλαδή τον κίνδυνο της παρεκκλίσεως από την Ορθόδοξη ησυχαστική παράδοσι, αυτήν που οφείλουμε κι εμείς ως μοναχοί να τηρούμε, και την εκτροπή στον κοινωνικό ακτιβισμό, κάτι που έχει συμβή στις ετερόδοξες ιεραποστολές. Σήμερα δυστυχώς τείνει να επικρατήση η συνήθεια να προβάλλεται η ποσότητα του έργου ως δείκτης καλής πορείας μιας Ιεραποστολής. Νομίζουμε όμως, ότι η σωστή εκτίμησις γίνεται, όταν λαμβάνουμε υπ’ όψιν κατά κύριον λόγον την ποιότητα της ιεραποστολικής προσφοράς και όχι μόνον την ποσότητα. Δηλαδή την εις βάθος προσφορά και όχι την επιφανειακή. Όταν λ.χ. διαπιστώνουμε ότι το σύνολο των πιστών παραμένει αμετακίνητο στην Ορθόδοξη Πίστι και δεν παρατηρούνται “διαρροές” σε άλλες “εκκλησίες”, παρά τα οικονομικά δελεάσματα που τους προσφέρονται, ή όταν υπάρχη μεγάλη προσέλευσις στους Ιερούς ναούς, αυτά είναι ένας καλός δείκτης για την σωστή πορεία της ιεραποστολής.
Μία μεγάλη προσφορά στον τομέα της κατηχήσεως και εμπεδώσεως της Ορθοδόξου διδασκαλίας και του Ορθοδόξου φρονήματος είναι οι κατ’ έτος (κάθε Ιούλιο) τελούμενες στο Κολουέζι μηνιαίες Ιερατικές συνάξεις. Σ’ αυτές με τρόπο θεολογικό αλλά και απλό διδάσκονται στους ιερείς και διακόνους οι αιώνιες αλήθειες της αγιωτάτης πίστεώς μας. Επίσης, πως θα αντιμετωπίζουν τις πάμπολλες εκεί αιρέσεις -μόνο στο Κολουέζι υπάρχουν 500- και γενικά ό,τι είναι προς πνευματική οικοδομή τους.
Κατά τον χρόνο της τελέσεως των καθημερινών ακολουθιών (Όρθρου, Εσπερινού, Αποδείπνου) και θείας Λειτουργίας οι συμμετέχοντες ιερείς βιώνουν τον πλούτο της λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας μας, τον οποίον κατόπιν μεταφέρουν και στις ενορίες τους. Ο Θεοφιλέστατος π. Μελέτιος, όπως έκανε και ο μακαριστός π. Κοσμάς, δίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στον τομέα αυτόν, διότι ως προερχόμενος από το Άγιον Όρος, στο οποίο δεσπόζουσα θέσι στην καθημερινή ζωή των μοναχών κατέχει η θεία Λατρεία, έχει μεταφέρει και στην επαρχία του το πνεύμα αυτό. Έτσι η ζωή των πιστών Χάριτι Θεού εκκλησιαστικοποιείται και γίνεται Χριστοκεντρική, στόχοι που έχουν πρωτεύουσα σημασία στον ευαγγελισμό των Αφρικανών αδελφών μας.
ΟΙ πρεσβυτέρες των Ιερέων της Επισκοπής κατά το δεύτερο ήμισυ εκάστου Αυγούστου συμμετέχουν και αυτές σε διοργανούμενο σεμινάριο, στο οποίο διδάσκονται από ελληνίδες πρεσβυτέρες τα καθήκοντα που έχουν ως σύζυγοι ιερέων. Πως, δηλαδή, να τους βοηθούν στο πνευματικό και κοινωνικό τους έργο και όπου άλλου.
Νέοι από τις 120 ενορίες, περί τους 190, ηλικίας από 12 έως 22 ετών, έρχονται κάθε χρόνο κατά τον μήνα Αύγουστο στο Κολουέζι και διδάσκονται την βυζαντινή μουσική τέχνη σε μηνιαία εκπαιδευτικά σεμινάρια, συμμετέχοντας και στις καθημερινές ακολουθίες. Τις ημέρες των σεμιναρίων μπορεί να βιώση κάποιος το μοναδικό ίσως γεγονός ο χορός στην εκκλησία να αποτελήται από 200 περίπου ψάλτες -νέα παιδιά- που ψάλλουν όλοι μαζί με πόθο, ομοιόμορφα, χωρίς παραφωνίες, διότι σχεδόν όλοι έχουν το μουσικό αισθητήριο και είναι καλλίφωνοι. Τότε ημπορεί να λάβη κάποιος μία μικρή εμπειρία του έργου που επιτελεί η Ορθόδοξη ιεραποστολή.
Η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στο Κολουέζι δεν γίνεται με κάποιον ιδιάζοντα και εξειδικευμένο τρόπο, ο οποίος διδάσκεται σε ειδικές σχολές, όπως συμβαίνει σε ετερόδοξες “εκκλησίες”. Απλά ο λαός διδάσκεται την Ορθόδοξη πίστι και ζωή βιώνοντας την λειτουργική ζωή, όπως αυτή βιώνεται στο Άγιον Όρος, η δε διδασκαλία και κατήχησις διαμορφώνονται έτσι όπως την διδασκόμαστε καθημερινά από το Συναξάρι, τις Ακολουθίες των Αγίων, τα λοιπά ιερά βιβλία (Παρακλητική, Τριώδιο, Πεντηκοστάριο), την διδασκαλία των αγίων Πατέρων και όλη την ασκητική και λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς σχετικά με το θέμα αυτό λέγει: «Οι ασκητές είναι οι μοναδικοί ιεραπόστολοι της Ορθοδοξίας και ο ασκητισμός είναι η μόνη ιεραποστολική σχολή μέσα στην Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία είναι άσκησις και ζωή, γι’ αυτό και μονάχα διά της ασκήσεως και της ζωής επιτελείται το κήρυγμα και η ιεραποστολή».
Ο αφρικανικός λαός έχει πολλά χαρίσματα και στην καρδιά του διαθέτει μεγάλα αποθέματα αγάπης. Αυτά λόγω της άγνοιας και του ειδωλολατρικού παρελθόντος είχαν εκτραπεί σε άλλες κατευθύνσεις. Τώρα οι διακονούντες στο έργο της Ιεραποστολής θα πρέπει να βοηθήσουν τους εκεί αδελφούς να τα επαναπροσανατολίσουν και να τα εστιάσουν στο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Να Τον αγαπήσουν. Αν η ποιμαντική αυτή προσπάθεια κατορθώση να επιτύχη, ώστε η αγάπη αυτή να γίνη κτήμα της καρδιάς κάθε πιστού αφρικανού αδελφού μας, νομίζουμε ότι η ιεραποστολή θα έχη επιτελέσει τον σκοπό της. Όλες οι λοιπές δραστηριότητες, οικοδομήσεις κτιρίων, καλλιέργειες κ.λπ., μπορεί να θεωρούνται καλές και αναγκαίες, είναι όμως δευτερεύουσες και επικουρικές. Ο πρωταρχικός στόχος της ιεραποστολής είναι, κατά την ταπεινή μας γνώμη, ο αφρικανικός λαός να αγαπήση τον Χριστό με όλη την καρδιά του και να γίνη λαός Χριστοφόρος. Αν ο στόχος αυτός επιτευχθη, τις λοιπές ανάγκες θα έρχεται να αναπληρώση ο Ίδιος ο Κύριος με τον τρόπο που Αυτός γνωρίζει. Αυτός θα γίνη στον λαό του τροφή, ένδυμα, παρηγορία, καταφυγή, ελευθερία.
Ποιμαντικές δράσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Κογκό
Ωμιλήσαμε εν ολίγοις ανωτέρω για τις πραγματοποιούμενες μηνιαίες ιερατικές συνάξεις και την αντιαιρετική διδασκαλία που γίνεται σ’ αυτές. Ομολογούμε με ικανοποίησι ότι οι ιερείς ανταποκρίνονται θαυμάσια. Όσα διδάσκονται, τα καταγράφουν σε σημειώσεις ή τα απομνημονεύουν και κατόπιν τα μεταφέρουν στο ποίμνιό τους.
Θα αναφέρουμε ένα περιστατικό, από το οποίο μπορούμε να λάβωμε μία μικρή γεύσι του τρόπου λειτουργίας των αιρετικών κοινοτήτων στο Κολουέζι αλλά και του τρόπου αντιμετωπίσεώς τους από τους ευλογημένους αφρικανούς ιερείς της Εκκλησίας μας.
Ήταν ημέρα Παρασκευή της εβδομάδος, που συνήθως προσφέρομε φαγητό στις δημοτικές φυλακές του Κολουέζι. Το γεύμα εκείνης της ημέρας ήταν φασολάδα, την οποία συνηθίζουν και προτιμούν, μία μεγάλη μπάλα μπουκάρι και ένα αβοκάντο για κάθε φυλακισμένο.
Την εργασία του μαγειρέματος, της προσφοράς του φαγητού και κάθε συναφούς τα αναλαμβάνει μία επιτροπή από πέντε κυρίες -αφρικανίδες- με επικεφαλής την μητέρα Θεανώ από την Έδεσσα, μία ηρωική και διακριτική παρουσία στην Ιεραποστολή του Κολουέζι από 24ετίας. Από την προηγουμένη ημέρα πληροφορούμαστε τον ακριβή αριθμό των φυλακισμένων (150 κατά μέσον όρον) και ανήμερα κατά τις 12 το μεσημέρι ξεκινούν από το κέντρο της ιεραποστολής ένα ή δύο αυτοκίνητα. Σ’ αυτά επιβαίνουν ένας αφρικανός ιερέας της Επισκοπής, η μητέρα Θεανώ, οι κυρίες της επιτροπής και 10 παιδιά από το Οικοτροφείο μας, που ψάλλουν μετά την διανομή του φαγητού στους κρατουμένους και βοηθούν σε ό,τι χρειασθή. Ο ιερέας διαβάζει στους κρατουμένους μία ευαγγελική περικοπή, την οποία κατόπιν αναλύει θίγοντας και άλλα επίκαιρα θέματα και λέγοντάς τους λόγια ενισχυτικά για την ψυχολογική τους κατάστασι. Το φαγητό τοποθετείται σε δύο μεγάλα καζάνια και τα φρούτα σε τσουβάλια. Σε αρκετά μεγάλα δοχεία μεταφέρεται νερό, γιατί οι φυλακισμένοι στερούνται και από αυτό.
Ο ιερεύς που συνήθως συνοδεύει είναι ο π. Λάζαρος, ένας αγαθός Λευίτης μεγάλης ηλικίας, ο οποίος έχει λάβει μόνο την βασική εγκύκλιο μόρφωσι, αλλά έχει πολλά πνευματικά χαρίσματα, την απλότητα, την αοργησία, την ταπείνωσι και την αγάπη. Του έχουμε δώσει την προσωνυμία «παπα-Πλανάς» κυρίως για την απλότητά του. Η “ειδικότης” του είναι, όπου πηγαίνει, να φέρνη την ειρήνη, να συμφιλιώνη χωρισμένα ζευγάρια και να επανασυνδέη πνευματικές σχέσεις μεταξύ των πιστών μας, που έχουν διαταραχθή. Ακόμη να ζυμώνη όλα τα πρόσφορα της εβδομάδος, να πηγαίνη δύο ώρες με το ποδήλατό του στην ενορία του για να λειτουργήση, να εξομολογή και κυρίως να αφιερώνη πολύ χρόνο και ό,τι αποθέματα αγάπης έχει στους φυλακισμένους, τους οποίους φροντίζει να αποκατασταθούν, όταν αποφυλακιστούν. Όλα δε αυτά γίνονται με πολλή αγάπη, χωρίς ποτέ να δείξη ότι κουράσθηκε. Κάθε παρουσιαζόμενο πρόβλημα της “ειδικότητός” του είναι ένα νέο ερέθισμα γι’ αυτόν, να το αναλάβη και να το φέρη εις αίσιον πέρας. Το ευχάριστο τέλος μιας υποθέσεως συμπληρώνεται μ’ ένα ελαφρό χαρακτηριστικό μειδίαμα στο πρόσωπό του, που δείχνει την χαρά και την ικανοποίησί του από την έκβασι της υποθέσεως. Πάντοτε δε στο τέλος συμπληρώνει επαναλαμβάνοντας την φράσι: «Ουτουκούφου κουά Μούγκου» (Δόξα σοι ο Θεός).
Ιεραποστολική δράση στις φυλακές του Κογκό
Για το συγκεκριμένο περιστατικό παραθέτουμε αυτούσιες τις σημειώσεις μας από το προσωπικό ημερολόγιο, που τηρούσαμε αυτόν τον καιρό:
«Ξεκινήσαμε στις 12 το μεσημέρι, αλλά όταν φθάσαμε στις φυλακές μας ειδοποίησε ο διευθυντής ότι λόγω κακής συνεννοήσεως είχε προηγηθή η φιλανθρωπική ομάδα μιας κοινότητος των Πεντηκοστιανών, και γι’ αυτό θα έπρεπε να περιμένουμε να τελειώσουν αυτοί και μετά να ακολουθήση το δικό μας γεύμα. Δυσανασχετήσαμε κάπως, αλλά ίσως αυτό να ήταν οικονομία Θεού, για να λάβουμε μία εμπειρία (πικρή εμπειρία) από την όλη υπόθεσι.
Οι προαναφερόμενοι, αφού είχαν προσφέρει τα κεράσματά τους στους κρατουμένους, είχαν συγκεντρωθή μέσα σ’ ενα μεγάλο κελλί φυλακισμένων, με το όνομα “Γεθσημανή”. Πρέπει να πούμε ότι οι κρατούμενοι συνηθίζουν να δίνουν στα κελλιά τους ονόματα από την Καινή Διαθήκη και στους τοίχους να ζωγραφίζουν σκηνές από την ζωή του Ιησού Χριστού, λ.χ. την Σταύρωσι, την Μεταμόρφωσι κ.λπ. με ένα χαριτωμένο τρόπο. Το κελλί είχε γεμίσει ασφυκτικά από τους 150 κρατουμένους -οι περισσότεροι νέα παιδιά- και στην μέση βρισκόταν μία γυναίκα αφρικανίδα με 3-4 συνοδούς, η οποία τους ωμιλούσε. Το κήρυγμα γινόταν σε υψηλό τόνο, που όσο περνούσε η ώρα γινόταν πιο έντονο. Σε λίγο η φωνή της δυνάμωσε πολύ, ωρύετο και έκανε έντονες χειρονομίες. Εγώ δεν καταλάβαινα, διότι (ομιλούσε στην τοπική διάλεκτο “σουαχίλι”, διέκρινα όμως το συνεχώς επαναλαμβανόμενο όνομα του Ιησού Χριστού.
Η κατάστασις αυτή συνεχιζόταν, ώσπου στο τέλος η ομιλήτρια έφθασε σε σημείο υστερίας. Αυτή την υστερία την διωχέτευε εντέχνως και στο πλήθος των κρατουμένων, οι οποίοι άρχισαν ομαδικά να φωνάζουν και να χορεύουν σηκώνοντας σύννεφα σκόνης και τελειωμό δεν είχαν. Κάποιος χτυπούσε έντονα κι ένα σιδεράκι. Ομιλήτρια και ακροαταί είχαν φθάσει πλέον σε μία έκρυθμη πειρασμική κατάστασι. Άκουγες μία χάβρα από υστερικές κραυγές, ρυθμικά χειροκροτήματα με αυτοσχέδιους χορούς, που σκορπούσαν σύγχυσι, φόβο και ταραχή. Ήταν μία οδυνηρή εμπειρία, διότι έβλεπες την αμαύρωσι της εικόνος του Θεού και αισθανόσουν έντονα την παρουσία των πονηρών πνευμάτων, που παλαιότερα μας πολεμούσαν με την ειδωλολατρία και σήμερα με τις αιρέσεις. Θυμήθηκα το Μοναστήρι μας και τον Προστάτη μας άγιο Νικόλαο. Προσπαθήσαμε να κάνουμε προσευχή για να σταματήσουν όλα αυτά. Πράγματι σε λίγο τελείωσαν και η ομιλήτρια απήλθε περνώντας ανάμεσά μας. Είπα: “Δόξα σοι ο Θεός”. Το πρόσωπό της ήταν ταραγμένο, σκοτεινό, γεμάτο σύγχυσι ανακατεμένη με έπαρσι, δείχνοντας ότι είχε επιτελέσει έναν μεγάλο άθλο.
Κατόπιν ήλθε η σειρά μας. Όλοι οι κρατούμενοι παρατάχθηκαν στο προαύλιο σε γραμμές, ο ένας πίσω από τον άλλο. Ο π. Λάζαρος πηγαίνει και στέκεται μπροστά τους και κάνει για λίγο σιωπή. Προσεύχεται νοερά. Η Χάρις της προσευχής του ενεργεί και όλοι πλέον είναι σιωπηλοί. Η προηγουμένη πειρασμική κατάστασις έχει εκδιωχθή και όλοι περιμένουν να ακούσουν τους λόγους του π. Λαζάρου. Ανοίγει την Καινή Διαθήκη με αργές κινήσεις, χωρίς να βιάζεται. Διαβάζει αργά και δυνατά: “…διά τούτο ούτε καταβαλλόμεθα ούτε αποκάμνομεν από τας θλίψεις, τους κινδύνους και τας ταλαιπωρίας. Διότι γνωρίζομεν καλά ότι, εάν η επίγειος κατοικία της ψυχής μας, σαν προσωρινή σκηνή που είναι, διαλυθή από τον θάνατον, έχομεν άλλην οικοδομήν ετοιμασμένην από τον Θεόν, οικίαν που δεν έχουν κάνει ανθρώπινα χέρια, δηλαδή το αθάνατον και ένδοξον σώμα μας, που θα είναι αιώνιον εις τους ουρανούς…” (Β΄ Κορ. ε΄ 1).
Ο ήλιος πέφτει κατακόρυφα επάνω του και βλέπω ευκρινώς όλη του την έκφρασι. Το πρόσωπό του σιγά- σιγά με την θεία ανάγνωσι αρχίζει να αλλοιώνεται. Μία ιλαρότητα πηγάζει από αυτόν και ξεχύνεται και στους κρατουμένους. Τα πρόσωπά τους τώρα πλέον έχουν αλλάξει. Έχει φύγει η ταραχή, που είχε δημιουργήσει η δαιμονική κατάστασις που προηγήθηκε. Τώρα κρέμονται από τα χείλη του ανθρώπου του Θεού, που με ταπείνωσι, αγάπη και χωρίς καμμία έπαρσι διδάσκει τα θεία νοήματα. Τα λόγια του βγαίνουν αβίαστα, στην αρχή αργά αλλά αργότερα σαν χείμαρρος που δεν μπορεί να τον συγκρατήση. Το βλέμμα του, παρατηρούσα, αγκάλιαζε όλους τους ακροατές. Ο τρόπος της ομιλίας του και η έκφρασίς του έδειχναν ότι προσπαθούσε να μπη στις ψυχές των κρατουμένων, να ομιλήση μέσα τους. Πρέπει να το πέτυχε, διότι όλοι τον άκουγαν με μεγάλη προσοχή και διέκρινες στα πρόσωπά τους να αρχίζη να διαγράφεται η ειρήνη και η ιλαρότητα του παπα-Λαζάρου.
Σε λίγο η ομιλία έφθασε στο τέλος της. Ο π. Λάζαρος κλείνει την Αγία Γραφή και αρχίζει να ξεδιπλώνη αργά ένα μικρό δεματάκι που έχει φέρει. Είναι το πετραχήλι του. Η προσφορά στους κρατουμένους θέλει να είναι ωλοκληρωμένη. Ήλθε η ώρα της εξομολογήσεως. Αποσύρεται σε μία άκρη της αυλής και αρχίζει την ιερά εξομολόγησι σε μερικούς κρατουμένους που είναι Ορθόδοξοι. Αφού τελείωσε μ’ αυτούς, βγάζει το πετραχήλι, το διπλώνει και αρχίζει να προσφέρη τα αποθέματα της αγάπης του και στους ετεροδόξους κρατουμένους, που έχουν κι αυτοί τα προβλήματα τους και θέλουν να τα εναποθέσουν και να ακούσουν την συμβουλή του π. Λαζάρου, που χρόνια τώρα τον γνωρίζουν και τον έχουν αγαπήσει. Κατόπιν τον λόγο έχουν τα παιδιά του οικοτροφείου. Άρχισαν να ψάλλουν με πολύ πόθο, όπως πάντα, ύμνους της Εκκλησίας μας στα σουαχίλι και στα ελληνικά. Μεταξύ αυτών ψάλλουν και το γνωστό “Αγνή Παρθένε”, το οποίο έχουν μεταφράσει στα σουαχίλι, και έχει μεγάλη απήχησι. Είναι κι αυτό μία προσφορά τους, που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που επισκεπτόμαστε τους φυλακισμένους ή τους ασθενείς στο Δημοτικό Νοσοκομείο ή τους λεπρούς στην πόλι των λεπρών Καζένζε ή σε άλλες εθιμοτυπικές επισκέψεις. Όταν τελείωσαν τα παιδιά, άρχισαν οι κρατούμενοι να τραγουδούν δικούς τους αυτοσχέδιους ύμνους, σαν έκφρασι ευγνωμοσύνης προς την Ορθόδοξη Ιεραποστολή. Οι φωνές τους, οι κινήσεις τους είναι τώρα συγκρατημένες και χαριτωμένες.
Μετά από τις εκδηλώσεις αυτές έρχεται η ώρα της διανομής του φαγητού. Προσέρχονται ένας-ένας με τάξι και σειρά να πάρουν το φαγητό τους.
Η επίσκεψις στις φυλακές του Κολουέζι έφθασε στο τέλος. Ο διευθυντής μας εκφράζει πάλι τις ευχαριστίες του και μας χαιρετά. Μερικοί φύλακες στρατιώτες στην έξοδο με πλησιάζουν και μου ζητούν ένα σταυρουδάκι για τον λαιμό τους. Τους το υποσχέθηκα. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο. Οι οδηγοί μας Νικολά και Σάρλ μας περίμεναν υπομονετικά όλη την ώρα. Παρατηρώ τον π. Λάζαρο. Στο πρόσωπό του έχει σχηματισθή πάλι το ελαφρό μειδίαμα, αυτό που συνηθίζει να έχη όταν φέρη σε αίσιον πέρας την ανατεθείσα σ’ αυτόν διακονία. Δεν μιλά. Ίσως φέρνει στον νού του τις σκηνές που προηγήθησαν. Κατώρθωσα όμως να διακρίνω ένα δάκρυ στα μάτια του και να ακούσω ένα ελαφρό ψιθυρισμό από τα χείλη του: “Ουτουκούφου κουά Μούγκου”…».
Μ. Ν. Γ.
Πηγή: Ετήσια έκδοσις της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, «ο Όσιος Γρηγόριος», περίοδος Β΄, έτος 2012, αριθμ.37.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Αυτό το μεγάλο έργο όμως διεκόπη προς καιρόν με τον απροσδόκητο θάνατό του το 1989 σε τροχαίο ατύχημα.
Την συνέχισι του έργου του ανέλαβε πάλι με την ευλογία του σεβαστού Καθηγουμένου μας π. Γεωργίου ο ιερομόναχος π. Μελέτιος, τον οποίο, μετά από ευδόκιμο διακονία 18 ετών μεταξύ των Αφρικανών αδελφών, το έτος 2006 ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας κ. κ. Θεόδωρος Β’ χειροτόνησε Επίσκοπο όλης της επαρχίας Κατάγκα, που έχει έκτασι διπλάσια της Ελλάδος. Τον Θεοφιλέστατο κ. Μελέτιο πλαισιώνουν στο έργο του πατέρες της Ι. Μονής μας, που μεταβαίνουν εκεί περιοδικά προς ενίσχυσιν αυτού του επιπόνου αλλά και ευλογημένου έργου. Οικονομικά αλλά και από πολλές άλλες πλευρές συμπαρίσταται ο ευλογημένος ιεραποστολικός σύλλογος Θεσ/νίκης «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός».
Ακολουθώντας τα ίχνη του μακαριστού προκατόχου του εργάζεται και ο Θεοφιλέστατος με αυταπάρνησι, και Χάριτι Θεού αύξησε το έργο, ώστε απολογιστικά σήμερα η ιεραποστολή Κολουέζι να έχη 120 ενορίες με 60 ιερείς και 8 διακόνους, 65 εκπαιδευτήρια με 14500 μαθητάς και 350 διδασκάλους και καθηγητάς, 110 ιερούς ναούς, εκ των οποίων οι 40 είναι κτιστοί και οι 70 καλύβες, ένα μεγάλο ιατρικό κέντρο που λειτουργεί στο Κολουέζι, 2 μεγάλες φάρμες, όπου καλλιεργούνται αραβοσίτι και κηπευτικά και εκτρέφονται κατοικίδια ζώα για τις ανάγκες της ιεραποστολής, ένα γυναικείο ησυχαστήριο με 6 αυτόχθονες μοναχές, και 3 οικοτροφεία.
Ταυτόχρονα με το κτίσιμο ενός ιερού ναού κτίζεται δίπλα του και ένα σχολείο, ώστε οι μαθηταί να ευρίσκωνται καθημερινά γύρω από την εκκλησία, να παίζουν στον περίβολό της, να συμμετέχουν στις ακολουθίες της και γενικά αυτήν να έχουν ως κέντρο αναφοράς τους.
Ένα επιτελείο από 15 αφρικανούς πιστούς της Εκκλησίας μας, που αποτελείται από ιερείς, καθηγητές, διδασκάλους, μοναχές και φοιτητές, ασχολείται φιλότιμα με την λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού της ιεραποστολής στο Κολουέζι. Ο σταθμός έχει την επωνυμία «Η φωνή της Ορθοδοξίας». Μέσω αυτού γίνεται και με τα ερτζιανά κύματα η Ορθόδοξη κατήχησις και ενημέρωσις των ακροατών. Ο σταθμός καθημερινά μεταδίδει και όλες τις ιερές ακολουθίες δι’ απ’ ευθείας συνδέσεως με τον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου Κολουέζι.
Μία επιτροπή από 10 Χριστιανούς έχει την μέριμνα για την προσφερόμενη φιλανθρωπία στις φυλακές, τα νοσοκομεία, τους λεπρούς κ.λπ.
Ένα μόνιμο οικοδομικό συνεργείο από 40 τεχνίτες έχει κύριο έργο να κτίζη ιερούς ναούς, σχολεία, οικίες ιερέων και ό,τι άλλο χρειασθή. Μόλις τελειώση το ένα κτίσμα, εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, αμέσως αρχίζει το επόμενο.
Η λατρευτική ζωή
Παραθέτοντας τον συνοπτικό αυτό απολογισμό δεν αγνοούμε τον κίνδυνο που διατρέχει μία ιεραποστολή, όταν σ’ αυτήν υπάρχουν πολλές εξωστρεφείς δραστηριότητες. Δηλαδή τον κίνδυνο της παρεκκλίσεως από την Ορθόδοξη ησυχαστική παράδοσι, αυτήν που οφείλουμε κι εμείς ως μοναχοί να τηρούμε, και την εκτροπή στον κοινωνικό ακτιβισμό, κάτι που έχει συμβή στις ετερόδοξες ιεραποστολές. Σήμερα δυστυχώς τείνει να επικρατήση η συνήθεια να προβάλλεται η ποσότητα του έργου ως δείκτης καλής πορείας μιας Ιεραποστολής. Νομίζουμε όμως, ότι η σωστή εκτίμησις γίνεται, όταν λαμβάνουμε υπ’ όψιν κατά κύριον λόγον την ποιότητα της ιεραποστολικής προσφοράς και όχι μόνον την ποσότητα. Δηλαδή την εις βάθος προσφορά και όχι την επιφανειακή. Όταν λ.χ. διαπιστώνουμε ότι το σύνολο των πιστών παραμένει αμετακίνητο στην Ορθόδοξη Πίστι και δεν παρατηρούνται “διαρροές” σε άλλες “εκκλησίες”, παρά τα οικονομικά δελεάσματα που τους προσφέρονται, ή όταν υπάρχη μεγάλη προσέλευσις στους Ιερούς ναούς, αυτά είναι ένας καλός δείκτης για την σωστή πορεία της ιεραποστολής.
Μία μεγάλη προσφορά στον τομέα της κατηχήσεως και εμπεδώσεως της Ορθοδόξου διδασκαλίας και του Ορθοδόξου φρονήματος είναι οι κατ’ έτος (κάθε Ιούλιο) τελούμενες στο Κολουέζι μηνιαίες Ιερατικές συνάξεις. Σ’ αυτές με τρόπο θεολογικό αλλά και απλό διδάσκονται στους ιερείς και διακόνους οι αιώνιες αλήθειες της αγιωτάτης πίστεώς μας. Επίσης, πως θα αντιμετωπίζουν τις πάμπολλες εκεί αιρέσεις -μόνο στο Κολουέζι υπάρχουν 500- και γενικά ό,τι είναι προς πνευματική οικοδομή τους.
Κατά τον χρόνο της τελέσεως των καθημερινών ακολουθιών (Όρθρου, Εσπερινού, Αποδείπνου) και θείας Λειτουργίας οι συμμετέχοντες ιερείς βιώνουν τον πλούτο της λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας μας, τον οποίον κατόπιν μεταφέρουν και στις ενορίες τους. Ο Θεοφιλέστατος π. Μελέτιος, όπως έκανε και ο μακαριστός π. Κοσμάς, δίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στον τομέα αυτόν, διότι ως προερχόμενος από το Άγιον Όρος, στο οποίο δεσπόζουσα θέσι στην καθημερινή ζωή των μοναχών κατέχει η θεία Λατρεία, έχει μεταφέρει και στην επαρχία του το πνεύμα αυτό. Έτσι η ζωή των πιστών Χάριτι Θεού εκκλησιαστικοποιείται και γίνεται Χριστοκεντρική, στόχοι που έχουν πρωτεύουσα σημασία στον ευαγγελισμό των Αφρικανών αδελφών μας.
ΟΙ πρεσβυτέρες των Ιερέων της Επισκοπής κατά το δεύτερο ήμισυ εκάστου Αυγούστου συμμετέχουν και αυτές σε διοργανούμενο σεμινάριο, στο οποίο διδάσκονται από ελληνίδες πρεσβυτέρες τα καθήκοντα που έχουν ως σύζυγοι ιερέων. Πως, δηλαδή, να τους βοηθούν στο πνευματικό και κοινωνικό τους έργο και όπου άλλου.
Νέοι από τις 120 ενορίες, περί τους 190, ηλικίας από 12 έως 22 ετών, έρχονται κάθε χρόνο κατά τον μήνα Αύγουστο στο Κολουέζι και διδάσκονται την βυζαντινή μουσική τέχνη σε μηνιαία εκπαιδευτικά σεμινάρια, συμμετέχοντας και στις καθημερινές ακολουθίες. Τις ημέρες των σεμιναρίων μπορεί να βιώση κάποιος το μοναδικό ίσως γεγονός ο χορός στην εκκλησία να αποτελήται από 200 περίπου ψάλτες -νέα παιδιά- που ψάλλουν όλοι μαζί με πόθο, ομοιόμορφα, χωρίς παραφωνίες, διότι σχεδόν όλοι έχουν το μουσικό αισθητήριο και είναι καλλίφωνοι. Τότε ημπορεί να λάβη κάποιος μία μικρή εμπειρία του έργου που επιτελεί η Ορθόδοξη ιεραποστολή.
Η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στο Κολουέζι δεν γίνεται με κάποιον ιδιάζοντα και εξειδικευμένο τρόπο, ο οποίος διδάσκεται σε ειδικές σχολές, όπως συμβαίνει σε ετερόδοξες “εκκλησίες”. Απλά ο λαός διδάσκεται την Ορθόδοξη πίστι και ζωή βιώνοντας την λειτουργική ζωή, όπως αυτή βιώνεται στο Άγιον Όρος, η δε διδασκαλία και κατήχησις διαμορφώνονται έτσι όπως την διδασκόμαστε καθημερινά από το Συναξάρι, τις Ακολουθίες των Αγίων, τα λοιπά ιερά βιβλία (Παρακλητική, Τριώδιο, Πεντηκοστάριο), την διδασκαλία των αγίων Πατέρων και όλη την ασκητική και λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς σχετικά με το θέμα αυτό λέγει: «Οι ασκητές είναι οι μοναδικοί ιεραπόστολοι της Ορθοδοξίας και ο ασκητισμός είναι η μόνη ιεραποστολική σχολή μέσα στην Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία είναι άσκησις και ζωή, γι’ αυτό και μονάχα διά της ασκήσεως και της ζωής επιτελείται το κήρυγμα και η ιεραποστολή».
Ο αφρικανικός λαός έχει πολλά χαρίσματα και στην καρδιά του διαθέτει μεγάλα αποθέματα αγάπης. Αυτά λόγω της άγνοιας και του ειδωλολατρικού παρελθόντος είχαν εκτραπεί σε άλλες κατευθύνσεις. Τώρα οι διακονούντες στο έργο της Ιεραποστολής θα πρέπει να βοηθήσουν τους εκεί αδελφούς να τα επαναπροσανατολίσουν και να τα εστιάσουν στο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Να Τον αγαπήσουν. Αν η ποιμαντική αυτή προσπάθεια κατορθώση να επιτύχη, ώστε η αγάπη αυτή να γίνη κτήμα της καρδιάς κάθε πιστού αφρικανού αδελφού μας, νομίζουμε ότι η ιεραποστολή θα έχη επιτελέσει τον σκοπό της. Όλες οι λοιπές δραστηριότητες, οικοδομήσεις κτιρίων, καλλιέργειες κ.λπ., μπορεί να θεωρούνται καλές και αναγκαίες, είναι όμως δευτερεύουσες και επικουρικές. Ο πρωταρχικός στόχος της ιεραποστολής είναι, κατά την ταπεινή μας γνώμη, ο αφρικανικός λαός να αγαπήση τον Χριστό με όλη την καρδιά του και να γίνη λαός Χριστοφόρος. Αν ο στόχος αυτός επιτευχθη, τις λοιπές ανάγκες θα έρχεται να αναπληρώση ο Ίδιος ο Κύριος με τον τρόπο που Αυτός γνωρίζει. Αυτός θα γίνη στον λαό του τροφή, ένδυμα, παρηγορία, καταφυγή, ελευθερία.
Ποιμαντικές δράσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Κογκό
Ωμιλήσαμε εν ολίγοις ανωτέρω για τις πραγματοποιούμενες μηνιαίες ιερατικές συνάξεις και την αντιαιρετική διδασκαλία που γίνεται σ’ αυτές. Ομολογούμε με ικανοποίησι ότι οι ιερείς ανταποκρίνονται θαυμάσια. Όσα διδάσκονται, τα καταγράφουν σε σημειώσεις ή τα απομνημονεύουν και κατόπιν τα μεταφέρουν στο ποίμνιό τους.
Θα αναφέρουμε ένα περιστατικό, από το οποίο μπορούμε να λάβωμε μία μικρή γεύσι του τρόπου λειτουργίας των αιρετικών κοινοτήτων στο Κολουέζι αλλά και του τρόπου αντιμετωπίσεώς τους από τους ευλογημένους αφρικανούς ιερείς της Εκκλησίας μας.
Ήταν ημέρα Παρασκευή της εβδομάδος, που συνήθως προσφέρομε φαγητό στις δημοτικές φυλακές του Κολουέζι. Το γεύμα εκείνης της ημέρας ήταν φασολάδα, την οποία συνηθίζουν και προτιμούν, μία μεγάλη μπάλα μπουκάρι και ένα αβοκάντο για κάθε φυλακισμένο.
Την εργασία του μαγειρέματος, της προσφοράς του φαγητού και κάθε συναφούς τα αναλαμβάνει μία επιτροπή από πέντε κυρίες -αφρικανίδες- με επικεφαλής την μητέρα Θεανώ από την Έδεσσα, μία ηρωική και διακριτική παρουσία στην Ιεραποστολή του Κολουέζι από 24ετίας. Από την προηγουμένη ημέρα πληροφορούμαστε τον ακριβή αριθμό των φυλακισμένων (150 κατά μέσον όρον) και ανήμερα κατά τις 12 το μεσημέρι ξεκινούν από το κέντρο της ιεραποστολής ένα ή δύο αυτοκίνητα. Σ’ αυτά επιβαίνουν ένας αφρικανός ιερέας της Επισκοπής, η μητέρα Θεανώ, οι κυρίες της επιτροπής και 10 παιδιά από το Οικοτροφείο μας, που ψάλλουν μετά την διανομή του φαγητού στους κρατουμένους και βοηθούν σε ό,τι χρειασθή. Ο ιερέας διαβάζει στους κρατουμένους μία ευαγγελική περικοπή, την οποία κατόπιν αναλύει θίγοντας και άλλα επίκαιρα θέματα και λέγοντάς τους λόγια ενισχυτικά για την ψυχολογική τους κατάστασι. Το φαγητό τοποθετείται σε δύο μεγάλα καζάνια και τα φρούτα σε τσουβάλια. Σε αρκετά μεγάλα δοχεία μεταφέρεται νερό, γιατί οι φυλακισμένοι στερούνται και από αυτό.
Ο ιερεύς που συνήθως συνοδεύει είναι ο π. Λάζαρος, ένας αγαθός Λευίτης μεγάλης ηλικίας, ο οποίος έχει λάβει μόνο την βασική εγκύκλιο μόρφωσι, αλλά έχει πολλά πνευματικά χαρίσματα, την απλότητα, την αοργησία, την ταπείνωσι και την αγάπη. Του έχουμε δώσει την προσωνυμία «παπα-Πλανάς» κυρίως για την απλότητά του. Η “ειδικότης” του είναι, όπου πηγαίνει, να φέρνη την ειρήνη, να συμφιλιώνη χωρισμένα ζευγάρια και να επανασυνδέη πνευματικές σχέσεις μεταξύ των πιστών μας, που έχουν διαταραχθή. Ακόμη να ζυμώνη όλα τα πρόσφορα της εβδομάδος, να πηγαίνη δύο ώρες με το ποδήλατό του στην ενορία του για να λειτουργήση, να εξομολογή και κυρίως να αφιερώνη πολύ χρόνο και ό,τι αποθέματα αγάπης έχει στους φυλακισμένους, τους οποίους φροντίζει να αποκατασταθούν, όταν αποφυλακιστούν. Όλα δε αυτά γίνονται με πολλή αγάπη, χωρίς ποτέ να δείξη ότι κουράσθηκε. Κάθε παρουσιαζόμενο πρόβλημα της “ειδικότητός” του είναι ένα νέο ερέθισμα γι’ αυτόν, να το αναλάβη και να το φέρη εις αίσιον πέρας. Το ευχάριστο τέλος μιας υποθέσεως συμπληρώνεται μ’ ένα ελαφρό χαρακτηριστικό μειδίαμα στο πρόσωπό του, που δείχνει την χαρά και την ικανοποίησί του από την έκβασι της υποθέσεως. Πάντοτε δε στο τέλος συμπληρώνει επαναλαμβάνοντας την φράσι: «Ουτουκούφου κουά Μούγκου» (Δόξα σοι ο Θεός).
Ιεραποστολική δράση στις φυλακές του Κογκό
Για το συγκεκριμένο περιστατικό παραθέτουμε αυτούσιες τις σημειώσεις μας από το προσωπικό ημερολόγιο, που τηρούσαμε αυτόν τον καιρό:
«Ξεκινήσαμε στις 12 το μεσημέρι, αλλά όταν φθάσαμε στις φυλακές μας ειδοποίησε ο διευθυντής ότι λόγω κακής συνεννοήσεως είχε προηγηθή η φιλανθρωπική ομάδα μιας κοινότητος των Πεντηκοστιανών, και γι’ αυτό θα έπρεπε να περιμένουμε να τελειώσουν αυτοί και μετά να ακολουθήση το δικό μας γεύμα. Δυσανασχετήσαμε κάπως, αλλά ίσως αυτό να ήταν οικονομία Θεού, για να λάβουμε μία εμπειρία (πικρή εμπειρία) από την όλη υπόθεσι.
Οι προαναφερόμενοι, αφού είχαν προσφέρει τα κεράσματά τους στους κρατουμένους, είχαν συγκεντρωθή μέσα σ’ ενα μεγάλο κελλί φυλακισμένων, με το όνομα “Γεθσημανή”. Πρέπει να πούμε ότι οι κρατούμενοι συνηθίζουν να δίνουν στα κελλιά τους ονόματα από την Καινή Διαθήκη και στους τοίχους να ζωγραφίζουν σκηνές από την ζωή του Ιησού Χριστού, λ.χ. την Σταύρωσι, την Μεταμόρφωσι κ.λπ. με ένα χαριτωμένο τρόπο. Το κελλί είχε γεμίσει ασφυκτικά από τους 150 κρατουμένους -οι περισσότεροι νέα παιδιά- και στην μέση βρισκόταν μία γυναίκα αφρικανίδα με 3-4 συνοδούς, η οποία τους ωμιλούσε. Το κήρυγμα γινόταν σε υψηλό τόνο, που όσο περνούσε η ώρα γινόταν πιο έντονο. Σε λίγο η φωνή της δυνάμωσε πολύ, ωρύετο και έκανε έντονες χειρονομίες. Εγώ δεν καταλάβαινα, διότι (ομιλούσε στην τοπική διάλεκτο “σουαχίλι”, διέκρινα όμως το συνεχώς επαναλαμβανόμενο όνομα του Ιησού Χριστού.
Η κατάστασις αυτή συνεχιζόταν, ώσπου στο τέλος η ομιλήτρια έφθασε σε σημείο υστερίας. Αυτή την υστερία την διωχέτευε εντέχνως και στο πλήθος των κρατουμένων, οι οποίοι άρχισαν ομαδικά να φωνάζουν και να χορεύουν σηκώνοντας σύννεφα σκόνης και τελειωμό δεν είχαν. Κάποιος χτυπούσε έντονα κι ένα σιδεράκι. Ομιλήτρια και ακροαταί είχαν φθάσει πλέον σε μία έκρυθμη πειρασμική κατάστασι. Άκουγες μία χάβρα από υστερικές κραυγές, ρυθμικά χειροκροτήματα με αυτοσχέδιους χορούς, που σκορπούσαν σύγχυσι, φόβο και ταραχή. Ήταν μία οδυνηρή εμπειρία, διότι έβλεπες την αμαύρωσι της εικόνος του Θεού και αισθανόσουν έντονα την παρουσία των πονηρών πνευμάτων, που παλαιότερα μας πολεμούσαν με την ειδωλολατρία και σήμερα με τις αιρέσεις. Θυμήθηκα το Μοναστήρι μας και τον Προστάτη μας άγιο Νικόλαο. Προσπαθήσαμε να κάνουμε προσευχή για να σταματήσουν όλα αυτά. Πράγματι σε λίγο τελείωσαν και η ομιλήτρια απήλθε περνώντας ανάμεσά μας. Είπα: “Δόξα σοι ο Θεός”. Το πρόσωπό της ήταν ταραγμένο, σκοτεινό, γεμάτο σύγχυσι ανακατεμένη με έπαρσι, δείχνοντας ότι είχε επιτελέσει έναν μεγάλο άθλο.
Κατόπιν ήλθε η σειρά μας. Όλοι οι κρατούμενοι παρατάχθηκαν στο προαύλιο σε γραμμές, ο ένας πίσω από τον άλλο. Ο π. Λάζαρος πηγαίνει και στέκεται μπροστά τους και κάνει για λίγο σιωπή. Προσεύχεται νοερά. Η Χάρις της προσευχής του ενεργεί και όλοι πλέον είναι σιωπηλοί. Η προηγουμένη πειρασμική κατάστασις έχει εκδιωχθή και όλοι περιμένουν να ακούσουν τους λόγους του π. Λαζάρου. Ανοίγει την Καινή Διαθήκη με αργές κινήσεις, χωρίς να βιάζεται. Διαβάζει αργά και δυνατά: “…διά τούτο ούτε καταβαλλόμεθα ούτε αποκάμνομεν από τας θλίψεις, τους κινδύνους και τας ταλαιπωρίας. Διότι γνωρίζομεν καλά ότι, εάν η επίγειος κατοικία της ψυχής μας, σαν προσωρινή σκηνή που είναι, διαλυθή από τον θάνατον, έχομεν άλλην οικοδομήν ετοιμασμένην από τον Θεόν, οικίαν που δεν έχουν κάνει ανθρώπινα χέρια, δηλαδή το αθάνατον και ένδοξον σώμα μας, που θα είναι αιώνιον εις τους ουρανούς…” (Β΄ Κορ. ε΄ 1).
Ο ήλιος πέφτει κατακόρυφα επάνω του και βλέπω ευκρινώς όλη του την έκφρασι. Το πρόσωπό του σιγά- σιγά με την θεία ανάγνωσι αρχίζει να αλλοιώνεται. Μία ιλαρότητα πηγάζει από αυτόν και ξεχύνεται και στους κρατουμένους. Τα πρόσωπά τους τώρα πλέον έχουν αλλάξει. Έχει φύγει η ταραχή, που είχε δημιουργήσει η δαιμονική κατάστασις που προηγήθηκε. Τώρα κρέμονται από τα χείλη του ανθρώπου του Θεού, που με ταπείνωσι, αγάπη και χωρίς καμμία έπαρσι διδάσκει τα θεία νοήματα. Τα λόγια του βγαίνουν αβίαστα, στην αρχή αργά αλλά αργότερα σαν χείμαρρος που δεν μπορεί να τον συγκρατήση. Το βλέμμα του, παρατηρούσα, αγκάλιαζε όλους τους ακροατές. Ο τρόπος της ομιλίας του και η έκφρασίς του έδειχναν ότι προσπαθούσε να μπη στις ψυχές των κρατουμένων, να ομιλήση μέσα τους. Πρέπει να το πέτυχε, διότι όλοι τον άκουγαν με μεγάλη προσοχή και διέκρινες στα πρόσωπά τους να αρχίζη να διαγράφεται η ειρήνη και η ιλαρότητα του παπα-Λαζάρου.
Σε λίγο η ομιλία έφθασε στο τέλος της. Ο π. Λάζαρος κλείνει την Αγία Γραφή και αρχίζει να ξεδιπλώνη αργά ένα μικρό δεματάκι που έχει φέρει. Είναι το πετραχήλι του. Η προσφορά στους κρατουμένους θέλει να είναι ωλοκληρωμένη. Ήλθε η ώρα της εξομολογήσεως. Αποσύρεται σε μία άκρη της αυλής και αρχίζει την ιερά εξομολόγησι σε μερικούς κρατουμένους που είναι Ορθόδοξοι. Αφού τελείωσε μ’ αυτούς, βγάζει το πετραχήλι, το διπλώνει και αρχίζει να προσφέρη τα αποθέματα της αγάπης του και στους ετεροδόξους κρατουμένους, που έχουν κι αυτοί τα προβλήματα τους και θέλουν να τα εναποθέσουν και να ακούσουν την συμβουλή του π. Λαζάρου, που χρόνια τώρα τον γνωρίζουν και τον έχουν αγαπήσει. Κατόπιν τον λόγο έχουν τα παιδιά του οικοτροφείου. Άρχισαν να ψάλλουν με πολύ πόθο, όπως πάντα, ύμνους της Εκκλησίας μας στα σουαχίλι και στα ελληνικά. Μεταξύ αυτών ψάλλουν και το γνωστό “Αγνή Παρθένε”, το οποίο έχουν μεταφράσει στα σουαχίλι, και έχει μεγάλη απήχησι. Είναι κι αυτό μία προσφορά τους, που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που επισκεπτόμαστε τους φυλακισμένους ή τους ασθενείς στο Δημοτικό Νοσοκομείο ή τους λεπρούς στην πόλι των λεπρών Καζένζε ή σε άλλες εθιμοτυπικές επισκέψεις. Όταν τελείωσαν τα παιδιά, άρχισαν οι κρατούμενοι να τραγουδούν δικούς τους αυτοσχέδιους ύμνους, σαν έκφρασι ευγνωμοσύνης προς την Ορθόδοξη Ιεραποστολή. Οι φωνές τους, οι κινήσεις τους είναι τώρα συγκρατημένες και χαριτωμένες.
Μετά από τις εκδηλώσεις αυτές έρχεται η ώρα της διανομής του φαγητού. Προσέρχονται ένας-ένας με τάξι και σειρά να πάρουν το φαγητό τους.
Η επίσκεψις στις φυλακές του Κολουέζι έφθασε στο τέλος. Ο διευθυντής μας εκφράζει πάλι τις ευχαριστίες του και μας χαιρετά. Μερικοί φύλακες στρατιώτες στην έξοδο με πλησιάζουν και μου ζητούν ένα σταυρουδάκι για τον λαιμό τους. Τους το υποσχέθηκα. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο. Οι οδηγοί μας Νικολά και Σάρλ μας περίμεναν υπομονετικά όλη την ώρα. Παρατηρώ τον π. Λάζαρο. Στο πρόσωπό του έχει σχηματισθή πάλι το ελαφρό μειδίαμα, αυτό που συνηθίζει να έχη όταν φέρη σε αίσιον πέρας την ανατεθείσα σ’ αυτόν διακονία. Δεν μιλά. Ίσως φέρνει στον νού του τις σκηνές που προηγήθησαν. Κατώρθωσα όμως να διακρίνω ένα δάκρυ στα μάτια του και να ακούσω ένα ελαφρό ψιθυρισμό από τα χείλη του: “Ουτουκούφου κουά Μούγκου”…».
Μ. Ν. Γ.
Πηγή: Ετήσια έκδοσις της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, «ο Όσιος Γρηγόριος», περίοδος Β΄, έτος 2012, αριθμ.37.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ