Καλώς ή κακώς, δικαίως ή αδίκως, τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται από μια όχι ευκαταφρόνητη μερίδα των Ελλήνων ως ένας εν δυνάμει κίνδυνος για την πατρίδα μας, μια απειλή για την οικονομική, πολιτική, ακόμα και εθνική της ανεξαρτησία, με αφορμή τη στάση που τηρεί ή νομίζουν ότι τηρεί απέναντι στο οικονομικό μας πρόβλημα και τους τρόπους αντιμετώπισής του.
Χωρίς καμμία διάθεση, αλλά και δυνατότητα, απόδοσης και καταλογισμού ευθυνών για τη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, που δεν ναρκοθετεί μόνο την Ελληνική κοινωνία, αλλά και υπονομεύει την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι αυτόδηλη και γενική η διαπίστωση ότι το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που με τόσες ευοίωνες προοπτικές δομήθηκε, σήμερα πόρρω απέχει των αρχών και των οραμάτων όσων έθεσαν τα θεμέλια μιας Ευρώπης των Λαών, μιας Ευρώπης που θα την διέπουν οι αρχές της ισότητας, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού.
Γεγονός, πάντως, είναι ότι είμαστε μέλος της Ενωμένης Ευρώπης, η οποία αποτελεί πλέον μια ιστορική συγκυρία και εν μέρει αναγκαιότητα, στην οποία οφείλουμε να προσαρμοσθούμε, διατηρώντας, όπως όλοι οι εταίροι μας, το δικό μας πρόσωπο, τη δική μας ιδιομορφία, τη δική μας ιδιαιτερότητα, που, όπως φαίνεται, χάσαμε ή ξεχάσαμε μέσα στη γνωστή φρενίτιδα της καλοπέρασης, του εύκολου και άκοπου πλουτισμού και του απίστευτου “ωχαδελφισμού” των περασμένων δεκαετιών, τα επίχειρα του οποίου τώρα πληρώνουμε, και μάλιστα με βαρύ επιτόκιο...
Αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέστη μια σοβαρή μεταλλαγή, ή καλύτερα οπισθοδρόμηση. Έπαψε να λέγεται Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και ονομάσθηκε Ευρωπαϊκή Ένωση, ακριβώς για να καταδείξει ότι οι στόχοι της έπαψαν να είναι μόνο οικονομικοί.
Παρά ταύτα, οι στόχοι της έγιναν περισσότερο από ποτέ οικονομικοί, τα μέλη της καταξιώνονται από τις οικονομικές τους δυνατότητες και η περίφημη Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έχει καταστεί απαγορευμένη λέξη στα γραφεία των Βρυξελλών...
Καθόλου, παράξενο, λοιπόν, το αίσθημα της μειονεξίας, που αισθάνονται πολλοί Έλληνες έναντι των άλλων οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών, αλλά και το ύφος υπεροψίας, με την οποία μας αντιμετωπίζουν αρκετές απ` αυτές.
Ξεχάσαμε και ξεχάσανε ότι η Ελλάδα, εντασσόμενη στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, δεν έφερε μαζί της την οικονομική “προίκα” της οικονομικής, βιομηχανικής, επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, αλλά την “προίκα” της πνευματικής και ηθικής ανάτασης του Ευρωπαίου πολίτη, όπως ακριβώς συνέβη και την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, τότε, που το Ελληνικό πνεύμα του μέτρου και του Ανθρωπισμού γονιμοποίησε την Ευρωπαϊκή σκέψη και σηματοδότησε την έξοδο από το Μεσαίωνα.
Αυτή ήταν και πρέπει να είναι η μεγάλη ιδέα του Ελληνισμού, μια ιδέα, που εμείς απεμπολήσαμε. Αλλά, χωρίς ιδέα το πρόσωπο γίνεται μάσκα και πέφτει. Με μεγάλη ιδέα την εύκολη και άκοπη απόκτηση χρήματος και τις πιο ευτελείς απολαύσεις, ουδείς λαός προκόβει, όταν μάλιστα σηκώνει στις πλάτες του το φορτίο μιας υπέρογκης κληρονομιάς σαν την δική μας. Και όσο πιο βαριά είναι η κληρονομιά τόσο ισχυρότερη γονιμοποιό ιδέα χρειάζονται οι κληρονόμοι.
Ὁπως εύστοχα διαπιστὼνει ο Πλάτωνας, στο “Μενέξενο”, για έναν άνδρα με αξιοπρέπεια, δεν υπάρχει τίποτε πιο ντροπιαστικό από το να παρουσιάζει τον εαυτό του να τιμάται όχι γι` αυτό που είναι, αλλά για τη δόξα των προγόνων του.
Είμαστε κληρονόμοι, ή καλύτερα αχθοφόροι μιας μεγάλης και, χωρίς εθνιστική διάθεση, μοναδικής πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, την οποία οφείλουμε να γνωρίσουμε, να καλλιεργήσουμε, να βιώσουμε, να την γονιμοποιήσουμε και με αυτήν το διψασμένο για ανθρωπιά, μέτρο, αρμονία, αγάπη και αλληλεγγύη ευρωπαίο να δροσίσουμε.
Πολλοί ισχυρίζονται, με φανερή διάθεση υποτίμησης της Ελλάδος,ότι δεν μπήκαμε στην Ενωμένη Ευρώπη επειδή πληρούσαμε τα οικονομικά κριτήρια, αλλά για άλλους λόγους, και γι` αυτό σήμερα υποφέρουμε!
Πράγματι, δεν μπήκαμε στην Ευρώπη με οικονομικά κριτήρια, αλλά δεν είναι αυτό η αιτία της τωρινής μας αποτυχίας. Αιτία είναι ότι δεν μετρήσαμε ποτέ τι μπορούμε και τι πρέπει να προσφέρουμε στην Ευρώπη!
Όταν ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες ένταξής μας στην ΕΟΚ το 1979, η γαλλική εφημερίδα "ΛΕ ΜΟΝΤ" έγραψε στο πρωτοσέλιδό της: "Καλωσορίζουμε την χώρα της Φιλοκαλίας, την χώρα του Βασιλείου, του Γρηγορίου, του Χρυσοστόμου".
Αυτόν τον άνθρωπο περιμένει η Ευρώπη από εμάς, τέτοιος τύπος ανθρώπου πρέπει πρώτα να φροντίσουμε να γίνουμε, άνθρωπος φιλόκαλος, άνθρωπος, που όπως έλεγε ο Χρυσόστομος είναι πλούσιος όχι γιατί έχει πολλά, αλλά γιατί δεν έχει ανάγκη από τίποτε!
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄
(Περιοδικό “ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ”, Απρίλιος 2014, τ. 66)