Για να διατηρήσει ένα πλοίο την ευστάθειά του και να μην ανατραπεί από τα κύματα χρειάζεται έρμα, ένα βάρος, που προστίθεται και του επιτρέπει να αντιμετωπίζει τις τρικυμίες με ασφάλεια.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα άτομα και με τους λαούς! Για να διατηρήσουν την ευστάθειά τους, για να αντιμετωπίσουν τις τρικυμίες και τις δυσκολίες της ζωής, για να μην ναυαγήσουν, χρειάζονται να διαθέτουν και αυτοί έρμα, άλλης φύσεως, όμως.
Χρειάζονται έρμα ηθικό και πνευματικό, χρειάζονται δύναμη, πίστη, αποφασιστικότητα, αλληλεγγύη. πράγματα που έρχονται μόνο μέσω μιας ταυτότητας που βασίζεται σε παραδόσεις, σε περηφάνια για το ποιός είναι, από πού έρχεται και προς τα πού πηγαίνει...
Καθώς, όμως, μια σημαντική συνιστώσα των σημερινών μας αδιεξόδων είναι η απεμπόληση των παραδόσεών μας, ο εξοβελισμός κάθε ηθικής και πνευματικής αξίας και η τάση για περιθωριοποίηση της Εκκλησίας, πού να αναζητησει ο σημερινός Έλληνας σωσίβιο, από πού να αντλήσει δύναμη και αισιοδοξία, όταν δεν του έχει μείνει τίποτα, όταν δεν έχει ούτε ταυτότητα;
Η βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ με έμφαση υπογραμμίζει ότι στην Βυζαντινή αυτοκρατορία η «χριστιανική αλληλεγγύη» ήταν το αναγκαίο και απαραίτητο συνώνυμο της «εθνικής αλληλεγγύης». Η Αρβελέρ στο πόνημά της υπό τον τίτλο: «Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» γράφει χαρακτηριστικά: «Η χριστιανική αλληλεγγύη, που μόνο αυτή μπορεί να διώξει την ανησυχία και να ξαναδώσει στα άτομα και στο κράτος την αξιοπρέπεια… Η εθνική ενότητα, που αποτελούσε τον απαραίτητο όρο για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πραγματοποιήθηκε στο Βυζάντιο χάρη στη χριστιανική αλληλεγγύη».
Αυτήν, ακριβώς, την αλληλεγύη αναζητούμε και για τη διαφαινόμενη απώλειά της προβληματιζόμαστε και ανησυχούμε!
Συχνά και με αυταρέσκεια, κάνουμε αναφορές στις διαχρονικές του Έλληνα αρετές, που τον στήριξαν και τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει κρίσεις πολύμορφες και δυσκολίες πολλές, ελπίζοντας ότι, μέσα από το καμίνι των σημερινών μας δοκιμασιών, θα αναγεννηθεί ο Ελληνισμός ατόφιος και αυθεντικός....
Καθώς, όμως, τούτα τα πέτρινα χρόνια που βιώνουμε φαίνεται να μην έχουν ορατό τελειωμό, όλο και περισσότερο αποκαλύπτεται μια άλλη, ανησυχητική και μακροπρόθεσμα απειλητική, πτυχή της καθημερινότητάς μας...
Αντί να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες με περισσότερη αλληλεγγύη και βαθύτερη συνοχή, αντί να γίνουμε περισσότερο Έλληνες, όχι στην ταυτότητα, αλλά στο φρόνημα και την ψυχή, σταδιακά αλλοτριωνόμαστε, αλλάζουμε το χαρακτήρα μας, ουσιαστικά αφελληνιζόμαστε, με δυστυχία μαζί και απόγνωση....
Χάνουμε το ποιοί είμαστε. Αλλάζουμε τον χαρακτήρα μας. Και όχι μόνο είναι αλήθεια αυτό, αλλά γίνεται με τρόπο αρνητικό, με δυστυχία, με απόγνωση.
Κι' αν, κατά το γνωστό ανέκδοτο, που με τόση πικρία ο αλησμόνητος Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ανέφερε, ότι ο Ελληνας ζήτησε από το Θεό να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα, γιατί έβγαζε πιο πολύ γάλα από τη δική του, σήμερα- και δεν πέρασαν πολλά χρόνια- ο Έλληνας φαίνεται ότι ζητάει από το Θεό να πεθάνει όχι η κατσίκα, αλλά ο διπλανός του, για να ζήσει αυτός!
Παρ' ότι η οικονομία είναι ένας κύκλος και η οικονομική αδυναμία του ενός σημαίνει και οικονομική αδυναμία του άλλου, το ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο έχει τόσο πολύ αλλοτριωθεί, ώστε δεν είναι λίγοι εκείνοι, που χρησιμοποιούν την οικονομική δυσπραγία ως άλλοθι και ευκαιρία για να απολύσουν εργαζόμενους ή να μειώσουν το μισθό τους, μόνο και μόνο για να κερδίσουν και μέσα από την κρίση περισσότερα...
Δείγμα και αυτό της ηθικής χρεωκοπίας, που κανείς δεν είναι βέβαιος αν είναι αποτέλεσμα ή αίτιο της οικονομικής χρεωκοπίας.
Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς γενιές Ελλήνων μεγάλωσαν και ανατράφηκαν με την ιδεολογία του κοινωνικού Δαρβινισμού και τη νοοτροπία ότι στην οικονομική ευμάρεια κρύβεται η αληθινή ευτυχία.
Στο οριακό σημείο, που έχουν οδηγηθεί, πλέον, τα πράγματα και οι καταστάσεις, τέτοιες νοοτροπίες και πρακτικές οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια την κοινωνία μας σε ακόμα βαθύτερη κρίση και την απειλούν με διάλυση, μέσα από το διχασμό και τη σύγκρουση ανάμεσα σε άτομα και σε ομάδες.
O Λατίνος ποιητής Πλαύτος αλλά και μεταγενέστερα ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς χαρακτήρισν τον άνθρωπο ως "homini lupus" (homo homini lupus est=o άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος είναι), πιστεύοντας δηλαδή ότι είναι από τη φύση του ένα σκληρό και κακό ζώο χωρίς συμπόνια για τον συνάνθρωπό του.
Η τρισχιλιετής ιστορία των Ελλήνων απέξειξε ότι η φράση αυτή δεν προσιδιάζει στην ψυχοσύνθεση του Έλληνα, σε όσες δε περιπτώσεις έγινε πράξη, αυτό συνέβη μεμονωμένα και σε εντελώς ακραίες καταστάσεις....
Τον Έλληνα εκφράζει η άποψη του Αθηναίου κωμικού ποιητή Μένανδρου, « Ως χαρίεν έστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος η».( = πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος).
Χάνουμε πολλά.... Μας παίρνουν πολλά...
Ένα δεν μπορούν να μας πάρουν: την ανθρωπιά μας! Εκτός, αν την παραδώσουμε εμείς...
† Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β'
(Περιοδικό «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ», τ. 50, 13.12.2012)